Cổng thông tin điện tử Tòa án nhân dân huyện Duy Xuyên
1. Nguyên tắc chung trong việc xử lý các loại tội phạm về ma túy:
Tệ nạn ma túy hiện nay đang là hiểm họa của toàn xã hội, đây là nguyên nhân
chủ yếu làm phát sinh tội phạm và các tệ nạn xã hội khác, xâm phạm đến chế độ quản
lý của Nhà nước về các chất ma túy, đe dọa nghiêm trọng đến an toàn, trật tự công
cộng, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và sự phát triển lành mạnh của con người. Do
đó, việc xử lý các tội phạm về ma túy bằng một mức án nghiêm khắc để răn đe, phòng
ngừa là chủ trương chung của hệ thống Tòa án Việt Nam.
2. Những vướng mắc trên thực tiễn xét xử :
Trên tinh thần xử lý nghiêm các loại tội phạm về ma túy, Tòa án nhân dân tối
cao đã ban hành nhiều Nghị quyết, văn bản hướng dẫn giải quyết xét xử các loại tội
phạm về ma túy. Việc ban hành kịp thời các văn bản hướng dẫn nghiệp vụ đã một
phần nào tháo gỡ những vướng mắc trong công tác giải quyết, xét xử các loại tội
phạm ma túy của Tòa án nhân dân các cấp. Tuy nhiên trên thực tế vẫn còn một số bất
cập chưa được hướng dẫn hoặc hướng dẫn không rõ ràng đã ảnh hưởng đến chất
lượng xét xử, ví dụ như hướng dẫn về tội Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy tại
Công văn giải đáp nghiệp vụ số 89 ngày 30/6/2020.
Ví dụ: Vào lúc 23 giờ 00 ngày 26 tháng 7 năm 2020, tổ công tác Công an huyện
X kiểm tra tại phòng 108, quán karaoke D, thị trấn N, huyện X, tỉnh Q phát hiện 07
đối tượng gồm: Trương Văn Y, Nguyễn Văn H, Văn Tấn T, Lưu Văn M, Nguyễn
Ngọc Thiên A đang sử dụng trái phép chất ma túy.
Tiến hành kiểm tra phát hiện thu giữ tại phòng 108 có 01 gói ni lông trong suốt
viền màu xanh chứa tinh thể rắn màu trắng qua giám định tổng khối lượng là 1,58
gam Ketamine.
Tại cơ quan điều tra, Trương Văn Y và Nguyễn Văn H cùng khai nhận: Vào trưa
ngày 26/7/2020 Trương Văn Y, Nguyễn Văn H, Lưu Văn M và Nguyễn Ngọc Thiên
A gặp nhau tại quán cà phê. Tại đây, Y có rủ H, M và A sử dụng ma túy mừng sinh
nhật H, ma túy Y sẽ là người lo. Đến chiều ngày 26/7/2020 Trương Văn Y mua một
gói ma túy “khay” với số tiền 3.000.000đ (ba triệu đồng). Đến khoảng 20 giờ 00 cùng
ngày, Y đưa cho H toàn bộ số ma túy dạng đã mua lúc chiều để H cầm lên quán
karaoke sử dụng cùng bạn bè trước còn Y đi công việc. H đi cùng với Ph và V đến
quán karaoke vào phòng 108 để sử dụng ma túy. Một lát sau, Trương Văn Y, Nguyễn
Ngọc Thiên A đến rồi cùng sử dụng ma túy thì bị Công an huyện X kiểm tra phát
hiện.
Cơ quan CSĐT Công an huyện X ra Quyết định khởi tố bị can đối với bị can
Trương Văn Y, Nguyễn Văn H và đồng phạm về tội: Tàng trữ trái phép chất ma túy
quy định tại khoản 1 Điều 249 Bộ luật Hình sự.
Ngày 29.12.2020, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an huyện X đã có Quyết định
thay đổi quyết định khởi tố các bị can Y và H, chuyển các bị can Y và H từ tội tàng
2
trữ trái phép chất ma túy sang tội Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy được quy
định tại điểm b khoản 2 Điều 255 Bộ luật Hình sự theo hướng dẫn của Công văn giải
đáp nghiệp vụ số 89.
Từ ví dụ nêu trên đã có nhiều quan điểm khác nhau về tội danh của Y và H.
2.1. Quan điểm 1:
Tại mục 1 phần I Công văn giải đáp nghiệp vụ số 89 ngày 30/6/2020 có hướng
dẫn: Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy không đồng nhất với khái niệm “phạm tội
có tổ chức”. Theo quy định tại Điều 17 của Bộ luật Hình sự thì “Phạm tội có tổ chức
là hình thức đồng phạm có sự câu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội
phạm.” Người tổ chức là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy việc thực hiện tội phạm.
Còn tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy được hiểu là thực hiện một trong các hành
vi bố trí, sắp xếp, điều hành con người, phương tiện; cung cấp ma túy, điểm, phương
tiện, dụng cụ… để thực hiện việc sử dụng trái phép chất ma túy[1]. Trong tội tổ chức
sử dụng trái phép chất ma túy cũng có đồng phạm nhưng đồng phạm ở đây được hiểu
là thực hiện theo sự chỉ huy, phân công điều hành (không có sự câu kết chặt chẽ giữa
những người cùng thực hiện tội phạm, không bắt buộc phải có sự phân công, chỉ đạo,
điều hành chặt chẽ trong các đồng phạm).
Do đó, hành vi cung cấp ma túy cho người khác sử dụng là một trong các hành
vi “Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy”. Người có hành vi này bị xử lý theo quy
định tại Điều 255 của Bộ luật Hình sự.
Do đó, hành vi của Y và H là cung cấp ma túy cho người khác sử dụng là một
trong các hành vi tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy nên Cơ quan cảnh sát điều tra
công an huyện X thay đổi về tội danh đối với Y và H là có căn cứ.
2.2. Quan điểm 2:
Tại mục I của Công văn này lại có hướng dẫn tham khảo tiểu mục 6.1 mục 6
Thông tư liên tịch số 17/2007/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC-BTP ngày
24.12.2007. Đồng thời tại tiểu mục 6.2 mục 6 Thông tư số 17 cũng có hướng dẫn:
6.2. Khi truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người tổ chức sử dụng trái phép
chất ma túy cần phân biệt:
a) Người nghiện ma túy có chất ma túy (không phân biệt nguồn gốc ma túy do
đâu mà có) cho người nghiện ma túy khác chất ma túy để cùng sử dụng trái phép thì
không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy,
mà tùy từng trường hợp có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội tàng trữ trái
phép chất ma túy hoặc tội sử dụng trái phép chất ma túy.
Như vậy theo quy định tại Thông tư 17 thì muốn xác định đúng tội danh của Y
và H cần phải xác định rõ Trương Văn Y, Nguyễn Văn H, Lưu Văn M, Nguyễn Ngọc
Thiên A có phải là người nghiện ma túy hay không. Do đó Cơ quan cảnh sát điều tra
công an huyện X thay đổi về tội danh đối với Y và H khi chưa làm thủ tục xác định
Y, H, T, M và A có phải là người nghiện ma túy hay không đủ căn cứ để thay đổi tội
danh.
Người viết đồng ý với quan điểm 2 vì những lý do sau đây:
3
Trong trường hợp này, muốn xác định đúng tội danh của Y và H cần làm rõ Y,
H, M, A, T có phải là người nghiện chất ma túy hay không. Công văn số 89 có hướng
dẫn người có hành vi cung cấp ma túy cho người khác sử dụng thì bị xử lý theo quy
định tại Điều 255 của Bộ luật Hình sự tuy nhiên Công văn 89, điều này mâu thuẫn với
những trường hợp quy định tại tiểu mục 6.2 mục 6 Thông tư liên tịch số 17. Công văn
89 cũng không hướng dẫn rõ trước khi xác định tội danh của người cung cấp ma túy
cho người khác sử dụng cần hay không cần tiến hành thủ tục xác định tình trạng
nghiện ma túy của những người cung cấp và sử dụng ma túy (thủ tục xác định tình
trạng nghiện ma túy được hướng dẫn tại Thông tư liên tịch số 17/2015/TTLT- BYT-
BLĐTBXH-BCA ngày 09/7/2015 của Bộ y tế, bộ Lao động – thương binh và xã hội,
Bộ công an).
3.Kiến nghị
Từ những bất cập nêu trên, đề nghị Tòa án nhân dân tối cao cần sớm ban hành
Nghị quyết hướng dẫn áp dụng Điều 255 BLHS về tội Tổ chức sử dụng trái phép chất
ma túy để làm căn cứ cho việc xác định tội danh đối với các hành vi quy định tại Điều
255 BLHS. Theo quan điểm của người viết, cần phải quy định thủ tục xác định tình
trạng nghiện ma túy của người cung cấp ma túy và sử dụng ma túy là cần thiết để xác
định đúng người, đúng tội, đúng pháp luật trong những trường hợp tương tự như ví dụ
nêu trên.
Người viết: Võ Thị Minh Phượng
Thẩm phán Tòa án nhân dân huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam
